(2) Bu madde uyarınca senetle ispatı gereken hususlarda birinci fıkradaki düzenleme hatırlatılarak karşı tarafın açık muvafakati hâlinde tanık dinlenebilir.

Delil Başlangıcı

MADDE 202- (1) Senetle ispat zorunluluğu bulunan hâllerde delil başlangıcı bulunursa tanık dinlenebilir.

(2) Delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemin tamamen ispatına yeterli olmamakla birlikte, söz konusu hukuki işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kimse veya temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş belgedir.

Senetle ispat zorunluluğunun istisnaları

MADDE 203- (1) Aşağıdaki hâllerde tanık dinlenebilir:

a) Altsoy ve üstsoy, kardeşler, eşler, kayınbaba, kaynana ile gelin ve damat arasındaki işlemler.

b) İşin niteliğine ve tarafların durumlarına göre, senede bağlanmaması teamül olarak yerleşmiş bulunan hukuki işlemler.

c) Yangın, deniz kazası, deprem gibi senet alınmasında imkânsızlık veya olağanüstü güçlük bulunan hâllerde yapılan işlemler.

ç) Hukuki işlemlerde irade bozukluğu ile aşırı yararlanma iddiaları.

d) Hukuki işlemlere ve senetlere karşı üçüncü kişilerin muvazaa iddiaları.

e) Bir senedin sahibi elinde beklenmeyen bir olay veya zorlayıcı bir nedenle yahut usulüne göre teslim edilen bir memur elinde veya noterlikte herhangi bir şekilde kaybolduğu kanısını kuvvetlendirecek delil veya emareler

Yemin, vakıanın doğruluğu hakkında tarafın kanunda gösterilen usule uygun olarak yaptığı kesin delil niteliğini haiz açıklamadır. Yemin deliline çekişmeli vakıa bakımından ispat yükü kendisine düşen taraf başvurabilir. Bu delile hakim tarafından re’sen başvurulamaz. Yemin delilinin söz konusu olabilmesi için yemin deliline başvuracak tarafın öncelikle bunu dilekçeler aşamasında o vakıa bakımından yemin deliline dayandığını belirtmesi ve Kanunda gösterilen usule uygun olarak karşı tarafa yemini teklif etmesi gerekmektedir (HMK m. 119/f. I/b. f ve HMK m. 227,228).

Şayet taraf çekişmeli vakıayı aydınlatmak için yemin delili dışında diğer delillere de dayanmışsa, mahkeme öncelikle bu delilleri inceleyecek şayet mahkeme ispat yükü kendisine düşen tarafın vakıayı aydınlatmadığı kanaatine varırsa bu takdirde ispat yükü kendisine düşen taraf diğer tarafa yemin teklif edebilecektir. Diğer delillerle çekişmeli vakıa aydınlatılmışsa yemin deliline başvurulmasına gerek kalmayacaktır.

Yargıtay Kararı 4- Senetle ispat zorunluluğu – Yemin delili

T.C.

YARGITAY 6.Hukuk Dairesi

ESAS NO : 2012/11081

KARAR NO : 2012/17339

ÖZET: Davacının davaya dayanak yaptığı sözlü kira sözleşmesinin varlığının davalı tarafından inkar edilmesi halinde, davacı kira sözleşmesinin varlığını kanıtlamakla yükümlüdür. HMK.nun 200. maddesine göre davacının kiracılık ilişkisini tanıkla kanıtlama olanağı yoktur. Ancak, dava dilekçesi ile ilgili tüm deliller sözcüğünü kullanmakla yemin deliline de dayandığı kabul edilmeli, davacıya kiracılık ilişkisi konusunda davalıya yemin teklif etme hakkının hatırlatılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi doğru değildir.

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı itirazın iptali davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.

Dava, itirazın iptali ve kiralananın tahliyesi istemine ilişkindir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Davacı vekili dava dilekçesinde, davalının, müvekkilinin 22.4.2009 tarihinde satın aldığı taşınmazda 22.4.2009 başlangıç tarihli sözleşme ile kiracı olduğunu ödenmeyen 2009 yılı Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylan kira bedellerinin tahsili için takip yaptığını, davalının haksız olarak itiraz ettiğini belirterek itirazın iptali ve kiralananın tahliyesini istemiştir. Davalı vekili müvekkili ile davacı arasında yazılı ya da sözlü bir kira sözleşmesi olmadığını ve davanın reddini savunmuştur.

Davacının davaya dayanak yaptığı sözlü kira sözleşmesinin varlığının davalı tarafından inkar edilmesi halinde, davacı kira sözleşmesinin varlığını kanıtlamakla yükümlüdür. HMK.nun 200. maddesine göre davacının kiracılık ilişkisini tanıkla kanıtlama olanağı yoktur. Davacı kiracılık ilişkisini yazılı belge ile kanıtlayamadığına göre dava dilekçesi ile ilgili tüm deliller sözcüğünü kullanmakla yemin deliline de dayandığından davacıya kiracılık ilişkisi konusunda davalıya yemin teklif etme hakkının hatırlatılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi doğru olmadığı gibi kabule göre de davacı vekilinin tahliye talebinden vazgeçtiğine dair imzalı beyanının dikkate alınmadan tahliyeye karar verilmesi de doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alman temyiz harcının temyiz edene iadesine, 25.12.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden sonra açılmış olan davalarda tarafların dava ve cevap dilekçeleri ile delil listelerinde “sair deliller, her türlü delil, ve sair deliller” gibi ibarelerin bulunması halinde tarafların yemin deliline başvurmuş sayılamayacakları ve bu kapsamda hâkimin ispat yükü kendisine düşen tarafa “yemin teklifinde bulunma hakkı”nı hatırlamayacağına 03.03.2017 günlü oturumda YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME HUKUK GENEL KURULUNCA gerek önsorun gerek esas hakkında üçte ikiyi aşan oyçokluğu ile karar verilmiştir.